چگونه نسخه چشم پزشکی خود را بخوانیم ؟

نسخه چشم پزشکی شامل مجموعه ای از اعداد و کلمات انگلیسی اختصاری ست که برای هر فرد که به چشم پزشک،چه برای تشخیص بیماری و مشکلات مربوط به چشم چه معاینه سالیانه چشم مراجعه می کند ، درنظر گرفته می شود . وضعیت سلامت چشم نیز مانند دیگر اعضای بدن،طی گذر زمان دچار تغییر و تحول می شود . عوامل متعددی مانند بالا رفتن سن افراد ،بیماری های زمینه ای ،بیماری های ارثی یا ژنتیکی ، ابتلا به بیماری های واگیردار،تغییر محل زندگی ، شرایط زیستی و غیره می توانند باعث به خطر انداختن سلامت چشم ها بشوند . بنابراین معاینه سالیانه چشم برای هر فردی از جمله اقدامات ضروری در کنار رعایت نکات بهداشتی برای مراقبت از چشم ها است.بنابراین پیشگیری و تشخیص به موقع بیماری های چشمی،شانس بیشتری برای درمان بهتر و نتیجه گیری بهینه تر خواهد داشت .

افسوس که بسیاری از افراد در سنین مختلف توجهی به معاینه پزشکی سالیانه ندارند و متوجه آسیب وبیماری های چشمی نمی شوند . به همین دلیل توصیه می شود که همه افراد جامعه سالی یکبار برای معاینات چشم پزشکی اقدام کرده و برای اشخاص بالای پنجاه سال ،این عدد به حداقل سالی دوبار ارتقا می یابد . توجه به این نکته که پشت چشم هیچ گیرنده های حسی درد وجود ندارد باعث می شود که به جز در مواردی که بینایی فرد دچار مشکل نشود ،هیچ علائم دیگری  از عارضه بیماری را به راحتی متوجه نشود .   علاوه بر آن به هنگام مراجعه به چشم پزشک،اغلب افراد در خواندن و درک اصطلاحات مربوط به چشم پزشکی دچار مشکل هستند . بنابراین در ادامه مقاله سعی داریم به تشریح برخی نکات ،علامت ها و اصطلاحات چشم پزشکی بپردازیم که برای شما خوانندگان عزیز مفید است .پس با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید .

مفهوم OS در برابر OD چه معنایی دارد ؟

 چشم پزشکان از پارامتر اختصاری  واژه لاتین Oculus Dexter یا OD  به معنی چشم راست برای نمایش محدوده ی چشم راست و از Oculus sinister  یا به اختصار OS  برای چشم چپ استفاده می کنند .

همچنین نسخه معاینه چشم شما ممکن است شامل ستون سومی با نام اختصاری OU  یا Oculus Uterque بشود که در زبان لاتین به معنی هر دو چشم است .

تمامی این عبارت ها در نسخه های عینک ،لنز تماسی و دارو های چشمی رایج است .اگرچه امروزه بسیاری از نسخه های چشم پزشکی جدید به جای استفاده از OD و OS  ،از RE  (چشم راست ) و LE  ( چشم چپ) استفاده می کنند .

SPH

SPH یا کره (Sphere) که به توسط عدد توصیف می شود ،در واقع بیانگر وضعیت نزدیک بینی و دوربینی چشم شخص است که در تمام نقاط چشم به صورت یکسان است و عدد بدست آمده در واحد دیوپتر (عیوب چشمی با واحدی به نام دیوپتر(D) اندازه گرفته می شوند) است.

اگر عدد زیر این عنوان منفی (-) باشد ،نشان دهنده نزدیک بودن شما ست و اگر عدد مثبت (+) یا بدون هیچ علامتی باشد ،بدین معنی ست که شما دوربین هستید .

CYL

Cylinder یا سیلندر وضعیت عدسی چشم را در تشخیص آستیگماتیمسم نشان می دهد. عدد زیر این ستون به دو صورت می تواند نمایش داده شود .اگر علامت منفی (-) باشد به معنی آستیگماتیسم نزدیک بین و اگر علامت مثبت (+) به کار رفته باشد ،مفهوم آستیگماتیسم دوربین را دارد و در صورتیکه عددی زیر این ستون وجود ندارد ،یعنی یا چشمان شما مبتلا به آستیگماتیسم نیست و یا درصد آن بسیار پایین است که قابل ملاحظه نیست .

محور

اگر در نسخه معاینه چشم شما ،عدد CYL  برای آستیگماتیسم چشم شما درج شده باشد ،در زیر ستون محور یا Axis  ، باید مقداری بر روی محور که از ۱ تا ۱۸۰ درجه را نشان می دهد برای نمایش جهتی که آستیگماتیسم باید در آن اصلاح شود ،درج شود . عدد ۹۰ نشان دهنده ی نصف النهار یا استوای عمودی چشم  با بیشترین میزان آستیگماتیسم  و عدد ۱۸۰ مربوط به استوای اقفی چشم است .

ADD

اضافه کردن یا ADD ، همواره دارای مقداری مثبت برای افراد مبتلا به پیرچشمی در نظر گرفته شده و در قسمت پایین عدسی های چندکانونی (لینک به مقاله عینک آفتابی استاندارد -عدسی چند کانونی ) اعمال شده تا به اصلاح پیرچشمی کمک کند . این عدد متغیر  با توجه به سن فرد و عوامل تاثیر گذار بر پیرچشمی بین +۰.۷۵  تا +۳.۰۰ اندازه گیری می شود که برای هر دو چشم راست و چپ یکسان است.

Prism

Prism یا منشور ، مقداریست که نشان دهنده توان منشوری موجود در عینک است.برای جبران عارضه همسویی چشم  یا انحراف ناچیز و یا دوبینی تجویز می شود و تنها درصد بسیار کمی از نسخه های معاینه چشم پزشکی شامل اندازه گیری منشور می شود . در صورت وجود منشور ،در واحد های اعشاری یا کسری انگلیسی (۰.۵  یا  ½) و جهت منشور برای نشان دادن موقعیت نسبی آن (لبه ) نشان داده می شود .

علائم اختصاری که برای نمایش جهت منشور استفاده می شود شامل BU ( پایه بالا ) ،BD ( پایه پایین ) ، BI ( پایه سمت بینی ) و  BO (پایه بیرون و به سمت گوش ) است .

محور بینایی و فاصله مردمک ها از یکدیگر  – PD به چه معناست ؟

Pupillary Distanceیا PD نشان دهنده فاصله میان مردمک چشمان شما یا همان محور بینایی ست که بر مبنای میلیمتر است. این عدد به هنگام خرید عینک  انتخاب مناسبی منطبق با فرم صورتتان نیزخواهید داشت. توجه داشته باشید در صورتیکه این سنجش توسط پزشک چشم صورت نگیرد،خود شما هم می توانید به راحتی این اندازه گیری  را انجام دهید .همچنین بازه منطقی برای PD  بین ۵۸ تا ۶۴ در نظر گرفته میشود .

Inter

واژه Inter  مخفف کلمه Intermediate  و به معنای فاصله است  و در اصطلاح عددی ست که برای اصلاح دوربینی یا نزدیک بینی چشم ها به کار گرفته شده  و عینک طبی مناسب روزانه برای فعالیت هایی چون پیاده روی،مطالعه ، رانندگی ست .

BVD

BVD مخفف عبارت Back Vertex Distance است و این اندازه گیری در هر نسخه ای نشان دهنده میزان فاصله از عدسی عینک تا جلوی قرنیه شما را نشان داده و بالاتر از ۵.۰۰+/- دیوپتر   است. بنابراین BVD   از جمله اندازه گیری های بسیار مهم است چرا که تعیین می کند عدسی یا لنز در چه فاصله ای از چشم قرار بگیرد .معمولا لنز ها در فاصله ای بین ۱۰ تا ۱۲ میلی متر از چشمان شما قرار می گیرد با این وجود این فاصله دربین افراد مختلف متفاوت است و در نهایت مسئله مهم اینست که لنز ها در فاصله مناسب قرار بگیرد تا دید راحت را تضمین کند .

پس به طور خلاصه ،

• در نسخه معاینه پزشکی چشم ، اصطلاحات CYL  (سیلندر)،پارامتر افزوده (ADD) و Sphere  (کره) بر مبنای دیوپتر محاسبه شده و به صورت اعداد اعشاری و به صورت یک چهارم (۰.۲۵ دیوپتر) واحد افزایش می یابد .
• مقادیر محور (Axis) از ۱ تا ۱۸۰ درجه یا نیم دایره را پوشش می دهند نه یک دایره کامل
• عدد  اعشاری اندازه گیری شده در منشور (Prism)  در واحد دیوپتر ،تنها به صورت یک رقم بعد از صفر (مثلا ۰.۵) نمایش داده می شود .اکنون در مثال زیر سعی در بررسی یک نمونه مثال از خواندن نسخه معاینه چشم داشته باشیم .

برای چشم راست (OD)  تشریح نسخه معاینه پزشک به شرح زیرست :

• کره یا  SPH  با مقدار +۱.۷۵ ( دیوپتر)  برای نزدیک بینی .عدد مثبت بدین معناست که فرد مراجعه کننده ،نزدیک بین است .
• سیلندر (CYL ) ، نشان دهنده وضعیت آستیگماتیسم چشم فرد ست که در این مثال با توجه به منفی بودن آن ،به معنای آستیگماتیسم منفی و به میزان ۰.۷۵ است .
• محور (Axis) بیانگر درجه آستیگماتیسم و برای چشم راست به اندازه ۸۷ درجه است
• پارامتر افزوده (ADD) برای افراد مبتلا به پیرچشمی در نظر گرفته می شود که برای هر دو چشم مقدار یکسان ، برابر  و مثبت (+۲.۰۰) است
• فاصله مردمک ها از یکدیگر یا PD،به هنگام خرید عینک مناسب

آیا نسخه معاینه چشم برای عینک های طبی ،می توانند برای تهیه لنز چشمی نیز مورد استفاده قرار بگیرند ؟

پاسخ به این سوال ساده است ،خیر!شما هرگز نمی توانید ازنسخه معاینه چشم عینک های طبی ،برای تهیه لنز چشمی نیز استفاده کنید .

اما قبل ازینکه به سراغ مطالعه راهنمای مطالعه نسخه لنز طبی برای چشم برویم ،لازم است بدانید که تهیه لنز طبی برای چشم نیاز به مراجعه به پزشک چشم متخصص  برای معاینه چشم دارد.زیرا دربرخی موارد ،استفاده از لنز های طبی به جای عینک گزینه مناسبی برای چشم های شما نیست و استفاده از آن در طولانی مدت منجربه خطر انداختن سلامت چشم ها و آسیب جدی خواهد شد .

بنابراین با مراجعه شما به دکتر متخصص چشم ،پس از اندازه گیری عیوب انکساری چشمان شما و شکل آنها و بررسی ساختمان چشم ،لنز چشمی مناسب با چشمان شما را تجویز خواهد کرد.

• در مرحله اول مشابه نسخه عینک طبی،تست بینایی با خواندن اعداد و علائم از تابلو آغاز خواهد شد. اما معاینه چشم برای تجویز لنز طبی مراحل بیشتری نسبت به نسخه معاینه چشم در عینک طبی دارد.زیرا مراحلی مانند سنجش و محاسبه میزان انحنای چشم ها ،اندازه مردک و ویژگی های شاخص قرنیه باید طی شود تا در نهایت ایده آل ترین لنز طبی برای فرد تجویز شود .

تشخیص ،محاسبه و اندازه گیری لایه سطحی قدامی قرنیه که به طور مستقیم در سنجش میزان آستیگماتیسم تاثیر دارد  ،سطح چشم ها و چگونگی بازتاب نور از چشم ها توسط نوعی ابزار تخصصی مخصوص معاینه چشم به نام اتورفرکتومتر(Autorefractometer)  و کراتومتر(Keratometer)  صورت می گیرد .

• سپس توپوگرافی قرنیه که نوعی تصویر برداری از قرنیه برای مشخص کردن ساختمان و یکپارچگی است ،انجام می شود .
• ارزیابی چشم برای تولید اشک نیز از دیگر مسائل مهمی ست که باید به آن پرداخت شود.همچنین شکل مردمک چشم و اندازه آن نیز باید به کمک دستگاه به صورت خودکار محاسبه شود .

در مرحله آخر ،چشم پزشک لنز طبی را برای تست بر روی چشمان شما قرار می دهد  تا به طور امتحانی درصد مناسب بودن لنز انتخابی برای چشمان شما را بدست بیاورد و سپس با کمک گرفتن از دستگاه بیومیکروسکوپ برای چگونه حرکت کردن لنز ها در چشم و تجویز نسخه مناسب تر از لنز طبی استفاده می کند .

در نسخه لنز طبی ،علائمی چون OS،OD ،SPH،CYL ،Axis  و ADD مشابه نسخه عینک طبی هستند .

همانطور که پیش تر تشریح  کردیم ، ADD ( پارامتر افزوده )  عددی دربازه ی  0.75  و +۳.۰۰

است . اما ممکن است در برخی موارد پزشک متخصص برای تجویز لنز خستگی  ،برای آن دسته از افرادی که دچار عارضه پیرچشمی نبوده و تنها با نگاه کردن به اشیا در فواصل کم به هنگام مطالعه کتاب ،نگاه کردن به کامپیوتر یا موبایل ویا رانندگی دچار خستگی چشم می شوند ،عدد کمتر از ۰.۷۵ را نیز لحاظ می کند .

قسمت طراحی لنز (Lens Design)  در نسخه معاینه چشم ،بیانگر الزامات ضروری بینایی شما به همراه توصیفی از جزئیات عملکردی و ساختاری به همراه طراحی لنز چشم ست.

• لنز چشم ،می تواند دارای خاصیت ضد اشعه ماورالبنفش (UV ) برای جلوگیری از به خطر انداختن سلامت چشم ها در برابر اشعه ماورالبنفش خورشید باشد .
• پزشک متخصص می تواند برای نسخه عینک طبی و یا چشم ،مواردی را برای تقویت بینایی فرد مراجعه کننده نیز یادداشت کند .برای مثال بعضی از عدسی ها و یا لنز ها دارای پوشش ضد بازتاب یا انعکاس نور (Anti-Reflective  Coating یا Anti-Glare Coating)  هستند .بدین معنی که می توانند سبب بهبود،کاهش انعکاس نور و پایین آوردن فشار چشم بشوند .
• BC (Base Curve) ،بیانگر شکل لنز چشمی تجویز شده بر طبق نسخه است. از آنجائی که سطح قرنیه می تواند صاف یا شیب دار باشد ،عدد BC  نشاندهنده اندازه و بزرگی لنز چشمی ست.
• DIA (Diameter) نشاندهنده طول لنز طبی برای پوشیدن کامل چشم شماست تا میدان دید مناسبی را برای شما پوشش دهد.

برند :گاهی اوقات ممکن است پزشک متخصص،برند خاصی از لنز را که ممکنست سازگاری بیشتری با چشم های شما داشته باشد ،تجویزکند .